Tsunami kelimesi Japonca’da liman dalgası anlamına gelir. Okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, yanardağ patlaması gibi tektonik olaylar sonucu oluşan dev dalgalardır.

Tarih Sırasına Göre Yaşanan Büyük Tsunamiler

1 Kasım 1775: Portekiz’in tarihindeki en büyük depremlerden biri olan Büyük Lizbon Depremi‘nde, başkent Lizbon yıkıldı. Atlas Okyanusu’nda oluşan dev tsunami dalgası Portekiz, İspanya ve Fas kıyılarını etkiledi. Yaklaşık 6 metre yüksekliğinde dev dalgalar oluştu.

27 Ağustos 1883: Endonezya felaketlerden çok acı çeken bir ülkedir. Ülke deprem ve yanardağ faaliyetlerinden oldukça fazla etkilenmektedir. 1883 yazında Endonezya-Krakatao Yanardağı patladı, Java ile Sumatra kıyılarını süpüren dev tsunami dalgaları 36000 insanı öldürdü.

15 Haziran 1896: Depremler ülkesi Japonya 1896 yılında güçlü bir deprem ile sarsıldı. Deprem sonucunda oluşan “Sankriku Tsunamisi” Japonya’yı vurdu. Dini bayram için toplanan kitlenin üzerine 25 metre yüksekliğinde çöken dev tsunami dalgaları 26000 insanı öldürdü.

17 Aralık 1896: Felaketlerin eksik olmadığı ülkelerden biri olan Amerika’da yaşanan tsunami, California-Santa Barbara Deniz Seddi’ni yıktı. Tsunami California’nın ana caddelerini sular altında bıraktı.

31 Ocak 1906: Büyük Okyanus’un deprem dalgası, Kolombiya’da Tumaco kentinin bir kısmını, Ekvador-Rioverde ile Kolombiya-Mikay arasında kıyıda bulunan tüm evleri yıktı. Bu felakette 1500 kişi yaşamını kaybetti.

1 Nisan 1946: Alaska Kuzey Burnu Deniz Feneri’ni 5 kişilik personeliyle yutan Tsunami, Hilo-Hawaii’ye doğru ilerleyerek 159 insanın hayatını almıştır.

22 Mayıs 1960: 11 metre yüksekliğindeki tsunami, Şili’de 1000, Hawaii’de 61 can aldı. Öyle ki dev dalga Pasifik’in öte yakalarına yürüyerek Filipinler ve Japonya-Okinava Adası’nı sarstı.

28 Mart 1964: ABD-Alaska’da yaşanan “Paskalya Hayırlı Cuma” tsunamisinde 3 köy haritadan silindi. Bu tsunamide 122 kişi hayatını kaybetti.
16 Ağustos 1976: Pasifik tsunamisi Filipinler Moro Körfezi’nde 5000 can aldı.

17 Temmuz 1998: Papua-Yeni Gine’nin kuzeyinde oluşan yer sarsıntısı dalgası 2313 insanı öldürdü, 7 köy yok olurken, binlerce insan evsiz kaldı.

26 Aralık 2004: Güneydoğu Asya’yı 6 ülkede vuran 8.9 büyüklüğündeki deprem ve Tsunami nedeniyle, yaklaşık 300000 insan yaşamını yitirmiştir. Son zamanların en büyük tsunami felaketlerinden biridir. Asya’da on binlerce kişinin ölümüne ve kaybolmasına yol açan deprem, Sumatra’daki adaları yerinden oynatarak Asya haritasında değişikliğe neden olmuştur. 26 Aralık’ta meydana gelen Güneydoğu Asya depremi, yerkabuğunun her bölgesini birden sallamıştır. 9.2 büyüklüğündeki deprem, son 40 yılın en güçlü depremidir. Uzunluğu 1.250 km olan bir çatlak boyunca oluşan deprem, 10 dakika sürmüştür. Bu şimdiye dek kaydedilen en uzun deprem süresidir.

Deprem, Avustralya plakasının Avrasya plakasının altına kaymasıyla oluştu. Kaymanın şiddetiyle Avrasya Plakası’nın ucu havaya kalktı. Bu hareket, okyanus zeminin oynamasına yol açtı ve Tsunami ortaya çıktı.
Tsunami’nin Bengal Körfezi’nde yarattığı dalga, tüm dünya denizlerinde su seviyesinin 0.1 mm. yükselmesine neden oldu. 26 Aralık depreminin en önemli etkisi Tsunami oluşturmasıdır.

Güney Doğu Asya depremi hakkında daha geniş bilgi için “Endonezya Sumatra 2004 Depremi ve Tsunami Felaketi” linkini tıklayabilirsiniz.