Isı: Bir maddenin bütün taneciklerinin (moleküllerinin) sahip olduğu toplam kinetik enerjidir. Bir maddeye ısı verildiğinde moleküllerin toplam kinetik enerjisi artar.

Sıcaklık: Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları kinetik enerjilerinin ortalamasına yani yaklaşık bir taneciğin kinetik enerjisine sıcaklık denir. Sıcaklığı yüksek olan maddelerin moleküllerinin hareket (kinetik) enerjileri fazladır.

Örnek 1:

Yeni kaynamış bir bardak su ve Ege Denizi’ndeki suların ısı ve sıcaklıklarını karşılaştıralım. (Bu suların içerdiği mineral oranlarını göz ardı edelim.)

Yeni kaynamış bir bardak suyun sıcaklığı, Ege Denizi’ndeki suyun sıcaklığından fazladır. Yani elimize birer termometre alıp ölçsek bir bardak su, daha büyük bir değer gösterecektir.

Ege Denizi’ndeki suyun ısısı, yeni kaynamış bir bardak suyun ısısından çok daha fazladır. Çünkü yeni kaynamış bir bardak su daha sıcak olsa bile, Ege Denizi çok fazla tanecik (molekül) içereceğinden ısısı çok daha büyüktür.

Örnek 2:

“Çocuğun vücut ısısını 40 derece ölçtüm.” cümlesindeki “vücut ısısı” ifadesi burada yanlış kullanılmıştır. Doğrusu “vücut sıcaklığını” yani “ateşini” olmalıdır.

“Bugün havanın ısısı 35 derecedir.” cümlesindeki “ısısı” yerine “sıcaklığı” kavramı kullanılmalıdır. Çünkü termometre ile ölçülebilen bu değer sıcaklıktır.

Isı ve Sıcaklık Arasındaki Farklar

Isı

1. Isı, bir enerjidir.

2. Isı birimi, kalori (cal) ya da joule (J)’dür.

1 cal = 4,18 Joule

1 kcal = 1000 cal

1 kj = 1000 j

3. Isı, kalorimetre kabıyla ölçülür.

4. Isı, kütleye bağlıdır.

NOT: Bir maddenin sahip olduğu toplam ısı ölçülemez; sadece alınan ya da verilen ısı ölçülebilir.

Sıcaklık

1. Sıcaklık, bir enerji değildir; bir büyüklüktür.

2. Sıcaklık birimi, derecedir.

3. Sıcaklık, termometre ile ölçülür.

4. Sıcaklık, kütleye bağlı değildir.

Termometreler

Maddeleri genleşme ve büzülme özelliklerinden faydalanılarak yapılan, sıcaklık ölçmeye yarayan aletlerdir. Termometrelerin sıvılı, metal ve gazlı termometreler olmak üzere çeşitleri vardır.

Sıvılı Termometreler

Sıvıların genleşme ve büzülme özelliklerinden faydalanılarak yapılmıştır. Sıvılı termometrelerde genellikle alkol veya civa kullanılır. Sıvılı bir termometrenin ölçüm yapabileceği en düşük sıcaklık sıvının donma noktasına, en yüksek sıcaklık da sıvının kaynama noktasına eşittir.

Termometrenin Hassaslığı

1. Hazne büyük olmalı (Temas yüzeyini artırma)

2. Boru ince olmalı

3. Sıvı genleşme katsayısı büyük olmalı (Kullanılan camın genleşme katsayısı küçük olmalı.)

Enerji Dönüşümleri

Günlük yaşamda pek çok enerji çeşidi birbirine dönüşür.

* Kullandığımız birçok ev aleti elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür.

Örnek: Ütü, fırın, su ısıtıcısı, tost makinesi vb.

* Mekanik enerji (Hareket enerjisi) ısı enerjisine dönüşebilir.

Örnek: Ellerimizi birbirine sürttüğümüzde ellerin ısınması,

* Arabanın belli bir süre yol alıp durduktan sonra tekerlerin sıcaklığının artması.