Anaflaksi Şok: Vücuda alerjik maddenin girmesi sonucuyla aniden başlayan ve ölüme kadar sonuçlanabilen bir alerjik reaksiyondur. Çok ciddi vak’alarda hasta şoka girer. Eğer hemen müdahale edilemezse hastanın kaybedilmesiyle sonuçlanabilir. Anaflaksi, kan ve dokulardan histamin gibi kimyasal maddelerin aniden salgılanması sonucu oluşur.

Histamin nedir?

Histamin, vücudun bağışıklık sisteminin oluşmasına sebep olan ve midenin düzgün çalışması için gerekli olan, vücut tarafından üretilen kimyasal bir bileşiktir. Histaminin vücuda salınmasından sonra, alerjene karşı antikorlar reaksiyon göstererek vücutta ani şok, bilinç kaybı, ödem, şişme gibi ilk belirtiler ortaya çıkar.

Antikor nedir?

Vücuda yabancı maddelerin girmesi sonucu, hastalığa neden olabilecek zararlı etkenleri zararsız hale getiren koruyucu savunma mekanizmasıdır.

Anaflaksi Şokun Belirtileri

-Vücutta(özellikle yüzde, gözlerde) kaşıntı ve kızarıklık görülür.
-Gözlerde, dudaklarda ve vücutta şişme görülebilir.
-Hapşırma, öksürme olabilir.
-Göğüste sıkışma hissi ve solunum esnasında zorlanma yaşanabilir.
-Yutkunurken zorluk çekme ve ses kısıklığı yaşanabilir.
-Burunda akıntı ve tıkanıklık hissi olabilir.
-Ağızda metalik tat, kusma ve bulantı olabilir.
-Tansiyon düşmesi, kalbin çok ya da az çarpması veya kalp krizi yaşanabilir.
-Baş ağrısı, şok, bayılma, bilinç kaybı gibi belirtiler görülebilir.

Anaflaksi Şoka Neden Olabilecek Etkenler

Gıdalar: En çok alerjiye neden olabilecek gıdaların başında yer fıstığı, ceviz, yumurta, buğday, alkollü içecekler, çilek, domates, mango, inek sütü, balık ve kabuklu deniz ürünleri gelir. Bazı çocuklar hazır gıdaya karşı alerjik reaksiyonlar da gösterebilirler. Cips, şeker, çikolata, unlu mamuller gibi gıdaların içlerindeki aspartam, tartrazine, gluten, sodyum nitrit, gibi birçok sayabileceğimiz katkı maddeleri, vücudumuzda ciddi alerjik sorunlara yol açabilir.

Polenler: Çevrede bulunan çiçek polenlerinin yanı sıra; parfümler, saç boyası, toz, duman gibi kimyasal  maddeler solunduğunda veya koklandığında alerjisi olan insanlarda yaklaşık 30 dakika içerisinde anaflaksi şok belirtileri başlayabilir. Bunun sonucunda solunum yolunda şişme ve tıkanmalar sonucu hasta kaybedilebilir.

Böcek Sokmaları: Genellikle alerjiye sebep verebileceklerin arasında en yaygın olanı arılardır. Arı sokar sokmaz aniden alerjik reaksiyonlar görülebilir. Alerjisi olan kişideki belirtiler ateş, kızarıklık, dudaklarda ve boğazda şişme, kas spazmı, bilinç kaybı, nefes darlığı gibi belirtiler görülebilir. Bu durumda hastayı en yakın sağlık kuruşuna götürüp gerekli müdahale sağlanmalıdır. Böcek sokmalarından alerjiye sebep olabilecek diğer hayvanlar ise; kene, pire, karınca, sinek, zehirli yılan, akrep ve örümcekler gibi böceklerdir.

Lokal ve Genel Anestezikler: Anestezi sırasında alerjik reaksiyon geçirdiği düşünülen hastanın öncelikle hangi maddeye karşı alerjik reaksiyon geçirdiği saptanmalıdır. Bu maddenin, anestezi açısından belgelenmesi gerekir. Başka bir anestezi uygulaması gerektiğinde o belgelerle gidildiğinde ona göre tedbir alınmalıdır. Anestezi sırasında hastanın monitörize olması gerekir. Tedavide hayati öneme sahip olan tedavi ise adrenalin ve sıvı tedavisidir. Hava yolunun devamlılığını sağlayarak %1oo oksijen verilmelidir. Lokal anestezik uygularken hangi madde verilecekse o maddeden test doz yapılmalıdır. Bu maddeler; lidokain, articain, prilokain, mepivakain, bupivacaine, etitocaine gibi maddelerdir.

İlaçlar: İlaçların içinde bazı etken maddeler vardır. Bunlar alerjisi olan insanlara yan etki yapabilirler. Bunlardan bazıları; penisilin, sefalosporin antibiyotikler, NSAID (steroid olmayan antiinflamatuvarlar), ağrı kesiciler, aspirin, bazı soğuk algınlığı ilaçları, bazı epilepsi ilaçları, tetrasiklin ve bazı bitkisel ilaçlardır. Bu ilaçlar alerjisi olan insanlarda anaflaksi şok yapabilir.

Anaflaksi Şok Geçiren Hastaya Nasıl Müdahale Edilir

Böyle bir durumla karşılaştığımızda hastayı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırmak gerekir. Beyin ve kalp gibi organlara daha fazla kan gitmesi için hastayı sırt üstü yatırıp, ayaklarını yüksek bir yere kaldırarak uzanmasını sağlamak gerekir. Anaflaksinin durumuna göre hastaya adrenalin, sıvı ve oksijen verilmelidir. Hastayı gözlem altına alıp belirli süreler içerisinde alerji tedavi eden antihistaminik (histamine karşı etki gösteren) ve kortizonlu ilaçlar verilmelidir.

NOT: Daha önce anaflaksi yaşamış insanlar gittikleri her yerde yanlarında sürekli olarak otoenjektörleri bulundurmaları gerekir. Ve alerji tedavisinde kullanılan antihistaminik ilaçları tedbir amaçlı yanında bulundurması gerekir.